Daar dreef ze… haar mond open en haar ogen zielloos starend naar het niets. Het leven had haar geruisloos verlaten… “Ze is dood, terwijl ze iedere dag eten van mij krijgt…”. De verbazing was van haar gezicht af te lezen. En ook verdriet, onmacht en een vleugje schuld stroomden samen met haar tranen over haar wang. Twee jaar lang had zij – net als haar broer – de zorg voor een koikarper, een verjaardagscadeau nog wel. En nu drijft ze daar…dood.
Het cadeau
Bij ons in de straat woonde vroeger een tweeling. Robbie en Suze. Het was in de jaren ’70 en de broer en zus hadden voor hun verjaardag iets bijzonders gekregen. Het was niet alledaags dat je op je 12e verjaardag een koi kreeg. Een goudvis a la. Maar zo’n exclusieve karper was – zeker in die tijd – niet gebruikelijk en ook nog eens behoorlijk aan de prijs hoorde ik later. Wel 40 gulden.
Robbie en Suze hadden beide een even grote vis, een zelfde waterbak en hetzelfde voer. De tweeling had ieder een eigen kamer en had het cadeau op het bureau geplaatst, voor het raam. Ze wisten niets van vissen, laat staan van koikarpers. Van hun ouders hadden ze een soort handboekje gehad; niet in de volle zon, voldoende en regelmatig goede voeding en het schoon houden van het water. En daar hielden zij zich aan.
Een verdronken vis
En toch. Enkele dagen na hun 14e verjaardag kwam Suze ontsteld de trap af; “Ze is dood….”. Op een afstandje had ik meegekregen hoe de zorg en verzorging van beide exoten had plaatsgevonden. Met Robbie had ik het meeste contact. We voetbalden op het veldje en zijn zusje had mijn bovengemiddelde interesse. Als ik bij Robbie was, sprak hij met liefde over zijn koi. Hij had hem zelfs een naam gegeven; Showa. Uit alles bleek dat Robbie aandacht had voor zijn vis. Hij sprak over hem als was het zijn vriend.
Zijn eerste vissenkom ruilde Robbie na enkele maanden in voor een grotere. Ook de hoeveelheid en de soort visvoer stelde Robbie bij. Hij had gelezen dat dat ze wel een meter lang konden worden. De 15 centimeter van nu leek daar in de verste verte niet op. De grotere bak echter leek zijn Showa goed te doen. Op zijn bureau stond de bak pontificaal in het midden en Robbie maakte zijn huiswerk op z’n bed. Ook het licht had Robbie aangepast. Een speciale lamp moest zorgen voor extra energie. Showa had het goed. Gevarieerde voeding, voldoende ruimte, het juiste licht en vooral….aandacht. Suze had het druk. Ponyrijden op zaterdag en woensdag, maandag ballet en meer vriendjes dan goed zijn voor een meisje van twaalf. Haar koi had geen naam en zwom eindeloze rondjes in dezelfde bak.
Een zoute haring
Nu ben ik geen expert, ik weet niets van koikarpers of vissen in het algemeen. Mijn ervaring stopt bij een zoute haring aan de viskraam of kibbeling op het terras in Termunterzijl.
In mijn werkzame leven heb ik echter heel wat “koikarpers” voorbij zien komen; begeleiders, helpenden, teamleiders, managers en directeuren. Allemaal hadden ze een strak omschreven handleiding, waarmee hun leidinggevenden een eenduidig spoorboekje hadden om werkzaamheden te kunnen monitoren. Ook ik had zo’n boekje (en ik heb dat boekje nog steeds…). In hedendaagse termen spreken we over een functiebeschrijving, een nauwkeurig omschreven repertoire aan taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Dit “spoorboekje” word financieel gestut met een inschaling conform de FWG 3.0.
Zijn wij niet allemaal koikarpers?
In veel organisaties heerst de gedachte dat controle en beheersing van mensen en middelen leidt tot een positief netto resultaat. Persoonlijk leef ik de gedachte dat controle een illusie is.
“Je hebt geen invloed op wat er op je af komt maar wel hoe je er mee omgaat”
Tijdens mijn Master opleiding aan de AOG las ik een organisatiestuk wat schaamteloos dicht bij het handboekje van de koikarper kwam. Abstracte termen, algemene bewoordingen en niet helpende omschrijvingen van acties en resultaten. Allemaal dezelfde bak met water, hetzelfde voer, weinig daglicht en maar denken dat het daarmee goed komt. Met enkel een functieomschrijving kom je er niet. Als werknemer verzuip je in een te kleine bak, met slecht licht en iedere dag dezelfde pap. Geruisloos…
Robbie houdt van zijn koi
Nee, neem dan Robbie. Die wist als kwajongen al wat helpt in groei en ontwikkeling. Veranderen van de context, geven van ruimte, emotioneel en fysiek voeren, ken ze bij naam en geef oprechte aandacht! Zomaar een paar zaken die jou, je collega’s en de organisatie gaan helpen. Robbie is bestuurder in de zorg, heeft een laag verzuim in zijn organisatie, een lage uitstroom en positief netto resultaat. En op zijn kantoor staat in de hoek een enorme open bak met mooie koikarpers…
Nabrander…
Mijn kinderen hebben ook vissen gehad. We spraken vaak over het inrichten van de bak, de lamp, de waterpomp en welke plantje het beste zou zijn. De bewustwording van omgevingsfactoren, de aandacht en oprechte interesse in de vissen, hebben ze nu ook in hun vrienden, studiegenoten en sportmaatjes. Een healthy envoirment is goed voor vissen en mensen.
En Suze… gelukkig getrouwd en ze runt een paardenpension en heeft een afkeer van vis.